Reklama

Niedziela Świdnicka

Śmierć bramą życia, czyli listopadowa zaduma na świdnickim cmentarzu

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Każdy cmentarz jest „taką wyjątkową sumą niepowtarzających się, bo przecież indywidualnie (osobiście) przeżywanych, dużych i małych wyimków toczącej się od wieków historii, do której to pod każdą szerokością geograficzną niby do otwartej księgi wpisują się kolejne pokolenia, mieszkańcy każdej, nawet najmniejszej miejscowości”. Syntetyzując, można pokusić się o stwierdzenie, iż miejsce to jest niezwykle specyficzną narracją obrazującą kulturę danego miasta, miasteczka czy wsi, stając się równolegle pomnikiem sztuki sepulkralnej oraz w tej samej mierze lokalnym panteonem dla ludzi zarówno wybitnych, zasłużonych, m.in. dla kultury, nauki czy sztuki, jak i dla tych, dla których życie niekiedy nazbyt krótkie naznaczone było jedynie cierpieniem i łzami.

Czy cmentarz, a właściwie głębokie znaczenie tego miejsca, na którym składamy swoich bliskich i na którym w końcu ziemskiego życia sami spoczniemy, różni się znacząco od miejsca pochówku sprzed ponad dwóch tysięcy lat? Pomijając różnorakie uwarunkowania kulturowe cechujące poszczególne nacje, a przede wszystkim następujące w ich obrębie na przestrzeni wieków zmiany determinowane ewoluującą estetyką oraz kształtujące gusta regionalizmy charakteryzujące się odmienną formą pochówków, różnoraką i niekiedy dość skrajną stylizacją samych nagrobków oraz wyodrębnieniem obszaru, na którym się one znajdują, możemy stwierdzić, iż nie. Otóż śmierć nie oznacza „końca” życia ludzkiego, a co za tym idzie, unicestwienia duszy, ponieważ wiara w Boga obdarza człowieka życiem wiecznym: „A dusze sprawiedliwych są w ręku Boga i nie dosięgnie ich męka. Zdało się oczom głupich, że pomarli, zejście ich poczytano za nieszczęście i odejście od nas za unicestwienie, a oni trwają w pokoju. Choć nawet w ludzkim rozumieniu doznali kaźni, nadzieja ich pełna jest nieśmiertelności” (Mdr 3,1-4). Stąd więc nasza troska o godny pochówek i opieka nad rodzinną, pokoleniową mogiłą, troska ludzi z sąsiednich alejek o „swoje” groby, troska kapłana o cały cmentarz.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

Świdnickie cmentarze

Świdnickie cmentarze w obrębie murów miejskich tworzone są od początku lokacji miasta, a pierwsze wzmianki historyczne znane są już z XIV wieku. Epidemia dżumy zwana czarną śmiercią, której ofiarą padła nieomal połowa populacji Europy, dotarła w 1360 r. także do Świdnicy, w której to na skutek coraz to większej liczby zgonów zabrakło miejsc dla pochówku zmarłych w obrębie cmentarza parafialnego przy ówczesnej farze miejskiej pw. św. Stanisława i św. Wacława. Zapewne podług wielowiekowych zwyczajów cmentarz ów początkowo przylegał do nawy północnej, a w późniejszym czasie rozciągał się już wokół całej świątyni (teren dawnego cmentarza zniwelowany, lecz jeszcze niezabudowany istniejącą do dziś pierzeją domów mieszkalnych, widoczny jest na fragmencie reprodukowanego obrazu znajdującego się w świdnickiej katedrze). Szybkie zapełnienie się cmentarza ofiarami zarazy spowodowało jego zamknięcie i władze miasta, by sprostać narastającemu problemowi, wystąpiły do biskupa wrocławskiego Przecława z Pogorzeli o zgodę na wytyczenie nowego poza obrębem miasta, co zaakceptował wcześniej książę świdnicki Bolko II. Cmentarz wytyczono tuż za nowo wybudowaną bramą miejską, której późniejsza nazwa „Mikołajska” przyjęła się odimiennie od wezwania kościoła pogrzebowego wzniesionego na jego terenie. Parcela, na której znajdowały się nieistniejący już cmentarz i świątynia, obejmuje dzisiejszy teren pomiędzy ulicą St. Wyspiańskiego a aleją Niepodległości. Spośród ikonografii doskonale dokumentującej ów zabytek na uwagę zasługuje rycina Meriana, z której to pochodzi reprodukowany fragment przedstawiający kościół pw. Mikołaja wraz z terenem, na którym znajdował się ówczesny cmentarz.

Kolejną ważną dla Świdnicy nekropolą wytyczoną początkowo poza murami miasta „na przedmieściu Piotrowym, na miejscu pogorzelisk i ogrodów”, jest cmentarz znajdujący się w obrębie owego założenia (od długości i szerokości 200 kroków), na którym w 1652 r. rozpoczęto wznoszenie ewangelickiej świątyni pw. Świętej Trójcy znanej powszechnie jako Kościół Pokoju. Siedemnastowieczne i osiemnastowieczne nagrobki uległy w przeważającej większości zniszczeniu w 1758 r. podczas wojny siedmioletniej oraz w 1807 r. podczas oblężenia przez wojska napoleońskie. Zachował się zespół wysokiej klasy nagrobków klasycystycznych, których wartość historyczną doceniono m.in. w Czechach. Spośród osób zasłużonych dla miasta, a pochowanych na tym cmentarzu wymienić należy dr. Juliusa Friedricha Schmidta autora licznych prac historycznych oraz Heinricha Schuberta, który również publikował liczne prace związane z historią Świdnicy. Interesującym przykładem wyznaniowego ekumenizmu jest wspólna mogiła ewangelików i katolików, którzy zginęli podczas krwawych zamieszek na świdnickim Rynku w czasie Wiosny Ludów w 1848 r.

Reklama

Cmentarze wojskowe

Istotnym aspektem dla poznania historii miasta jest analiza szybkiej rozbudowy wojskowych kompleksów, w którego skład niejako naturalnie wchodziły również cmentarze, z których jeden rozplanowano na przedpolu Fortu Ogrodowego. Teren nieistniejącego obecnie miejsca pochówku dla różnej narodowości rekrutów, a i także znakomitości znanych z teatrów wojen rozgrywających się w całej Europie to dzisiejszy park ograniczony w terenie ulicami Armii Krajowej, Wałbrzyskiej i Kolejowej. Swoje kości złożył tu m.in. drugi as lotnictwa z okresu I wojny światowej, zmarły tragicznie w 1922 r. młodszy brat słynnego czerwonego barona Lothar von Richthofen. Na cmentarzu pochowano wielu żołnierzy, którzy przybywali z frontów do świdnickich lazaretów, a także wziętych do niewoli jeńców wojennych, m.in. Brytyjczyków, Duńczyków czy Rosjan, których zbyt ciężkie rany prowadziły z reguły do śmierci. Pozostałością tego dużego cmentarza jest ustawiony na niewielkim wzniesieniu obelisk w formie ostrosłupowego piramidonu, upamiętniający żołnierzy pruskich i austriackich, którzy polegli w 1866 r. Dodatkowy napis odkuty na podstawie wskazuje, iż w obrębie cmentarza pogrzebano także zmarłych w trakcie epidemii cholery. W kontekście cmentarzy wojskowych, przyszpitalnych warto jeszcze wspomnieć o niewielkim miejscu pochówku osób, które znajdowało się niegdyś w początkowym odcinku ul. Wojska Polskiego. Teren cmentarza wykorzystywano dla pochówków poległych żołnierzy w zbiorowych mogiłach jeszcze w 1945 r.

Reklama

Duże zmiany w lokalizacji nowych cmentarzy i likwidacji starych nastąpiły w końcu XIX wieku i kolejnych dekadach XX. Cmentarzem, który do niedawna był niejako główną miejską nekropolią, jest cmentarz znajdujący się przy ul. Brzozowej. Założony został w kwietniu 1888 r., a rozlokowano go na znacznej części dawnych fryderycjańskich fortów w obrębie tzw. Fleszy Nowomłyńskiej. Kaplicę przedpogrzebową wybudowano dopiero w 1910 r. po zebraniu odpowiednich funduszy. Dziś funkcjonuje jako częściowo zamknięty dla nowych pochówków, a jego rolę przejął cmentarz przy ul. Bobrzańskiej. W 1889 r. poświęcono cmentarz ewangelicki przy ul. W. Łukasińskiego (obecnie cmentarz komunalny z wydzieloną częścią prawosławną i kaplicą w tym obrządku), a piętnaście lat później kolejny, często błędnie określany jako cmentarz dla ofiar cholery (obecnie park). W 1928 r. zlikwidowano dawne miejsce pochówku dla katolików przy ul. Pionierów, zaś sam cmentarz rozplantowano.

Miejsca pamięci

Wędrując ulicami nieopodal budynków, w których znajdują się obecnie placówki oświatowe, zagłębiając się w obszerne podwórza Starego Miasta, nie zdajemy sobie sprawy, iż niegdyś w tych miejscach wznosiły się klasztory czy też niewielkie pobudowane jeszcze w czasach średniowiecza kaplice małe kościółki, w których wnętrzach lub tuż za murami złożono ciała tych, którzy „zasnęli w Bogu”, ludzi służących swoją pracą, radą oraz całym sercem dla pomyślności księstwa, miasta i swojej społeczności. Starte chodnikowe płyty, które po odwróceniu okazują się najstarszymi macewami na Dolnym Śląsku, ułamki niegdysiejszych nagrobków, a niekiedy inne równie ważne sepulkralne znaleziska wydobywane najczęściej przypadkowo w trakcie prowadzonych prac ziemnych, odsłaniają tajemnice, które świadczą o tym, iż: „w każdym miejscu depczemy prochy naszych przodków”. Rozległe, zielone parki rozbrzmiewające wesołym głosem małych dzieci, to także te miejsca, które do niedawna były miejscem refleksji, ową „ziemią gorzką, wypełniającą puste oczodoły” miejscem, w którym pochowano ojca, brata czy towarzysza z wojennych szlaków.

Należy niekiedy poddać się tej listopadowej zadumie nad owym upływającym czasem, nieuchronnym przemijaniem pokoleń, by być przygotowanym do chwili, gdy przyjdzie nam przekroczyć ową granicę. Poprzez cmentarny podwórzec każdej świdnickiej nekropolii i ową tytułową „bramę” człowiek, przychodząc ostatni raz, udaje się na spotkanie, które wieńczy każde życie i to bez wyjątku, czy było długie, czy krótkie, spokojne czy burzliwe, przychodzi na spotkanie z Chrystusem, który ma dla każdego z nas swoją pełną i bezwarunkową miłość, dlatego też „każda człowiecza śmierć staje się narodzeniem na świat”.

2014-10-30 10:28

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Strzegom: Ruszyła rewitalizacja żołnierskich kwater

[ TEMATY ]

cmentarz

Strzegom

Krystyna Smerd

Żołnierskie kwatery na cmentarzu przy ul Olszowej w Strzegomiu

Żołnierskie kwatery na cmentarzu przy ul Olszowej w Strzegomiu

Na cmentarzu komunalnym w Strzegomiu przy ulicy Olszowej, rozpoczęły się prace rewitalizacyjne w żołnierskiej kwaterze ofiar I wojny światowej.

Znajduje się tu około 100 żołnierskich grobów, rozłożonych wokół symbolicznego pomnika, z wizerunkiem śpiącej snem wiecznym postaci żołnierza z bronią przy boku. Dookoła pomnika w kwaterze znajdują się, ustawione w wojskowym porządku, kamienne tablice epitafijne z nazwiskami spoczywających tu żołnierzy w różnym wieku, z dwóch stron frontu, niemieckich i rosyjskich - zmarłych podczas działań wojennych na przestrzeni lat 1914-1918 r. Pośród grobów żołnierzy niemieckich uważny przechodzień dostrzeże, co najmniej kilka tablic z epitafiami żołnierzy, którzy byli Polakami, o czym świadczą ich polskie nazwiska. Nie może to dziwić, wszak zaborcy niemieccy, a także austriaccy czy rosyjscy, gdy Polska była w niewoli - ochoczo korzystali z polskiego rekruta i nie było od tego odwołania. Pomnikiem szczególnej pamięci o poległych żołnierzach jest wielki dąb, górujący nad całością tego planistycznego założenia.

CZYTAJ DALEJ

Kraków: uroczystości pogrzebowe poety Leszka Długosza

2024-03-27 19:12

[ TEMATY ]

pogrzeb

PAP/Łukasz Gągulski

- Żegnamy człowieka niezwykłego, o którego prawdziwym duchu mówi jego poezja - mówił abp Marek Jędraszewski w czasie uroczystości pogrzebowych śp. Leszka Długosza w kościele Świętego Krzyża w Krakowie. Doczesne szczątki artysty spoczęły na Cmentarzu Rakowickim.

- Żegnamy człowieka niezwykłego, o którego prawdziwym duchu mówi jego poezja, a także często poezja śpiewana - stwierdził abp Marek Jędraszewski na początku Mszy św. pogrzebowej w kościele Świętego Krzyża w Krakowie. Zwrócił uwagę na zbiór wierszy „Ta chwila, ten blask lata cały”. - Ten zbiór mówi wiele o miłości pana Leszka Długosza do życia; do tego, by tym życiem umieć się także upajać - dodawał metropolita krakowski cytując fragmenty poezji, wśród których był wiersz „Końcowa kropka”. - Odejście pana Leszka Długosza jest jakąś kropką, ale tylko kropką w jego wędrówce ziemskiej - mówił abp Marek Jędraszewski. - Głęboko wierzymy, że dopiero teraz zaczyna się pełne i prawdziwe życie; że z Chrystusem zmartwychwstałym będziemy mieć udział w uczcie cudownego życia bez końca. Tym życiem będziemy mogli się upajać i za nie Bogu dziękować i wielbić - dodawał metropolita krakowski.

CZYTAJ DALEJ

Wspaniałe świadectwo wrażliwości liturgicznej

2024-03-28 12:37

[ TEMATY ]

Msza Wieczerzy Pańskiej

parafia św. Stanisława Kostki w Zielonej Górze

procesja z darami

Archiwum parafii

Kolejny rok przygotowujemy bardzo uroczystą procesję z darami na Wielki Czwartek. To taka tradycja w naszej parafii - mówi Iwona Szablewska (pierwsza z prawej)

Kolejny rok przygotowujemy bardzo uroczystą procesję z darami na Wielki Czwartek. To taka tradycja w naszej parafii - mówi Iwona Szablewska (pierwsza z prawej)

Parafia wprawdzie niewielka, ale zaangażowanie i hojność wiernych – bardzo duże. Parafia św. Stanisława Kostki to zielonogórski fenomen. W tym roku na procesję z darami na Mszę Wieczerzy Pańskiej uzbierano tam ogromną sumę, a w samą procesję zaangażowało się ponad 200 osób!

- Kolejny rok przygotowujemy bardzo uroczystą procesję z darami na Wielki Czwartek. To taka tradycja w naszej parafii, bardzo związana z tym jak mocno stawiamy na liturgię i na edukację liturgiczną wszystkich wiernych – mówi Iwona Szablewska, wiceprzewodnicząca duszpasterskiej rady parafialnej i precentorka. - Jesteśmy bardzo małą parafią jak na realia Zielonej Góry, bo liczymy 3,5 tys. mieszkańców, a do kościoła w niedzielę na Mszę św. regularnie przychodzi 400 osób. W procesję z darami w tym roku zaangażowało się 250 osób. To ponad 70 rodzin, co daje nam 150 osób, i kolejne 100 osób, niepowtarzalnych, to ci, którzy są we wspólnotach. Zwyczaj jest taki, że w ciągu roku przyglądamy się, co jest tak naprawdę potrzebne jeszcze do sprawowania liturgii, a że jesteśmy młodą parafią „na dorobku” to wiele rzeczy nam brakowało, więc zawsze staramy się ustalać priorytety z proboszczem i służbą liturgiczną – podkreśla pani Iwona. Dodaje, że we wszystkim ważna jest też transparentność, by ofiarodawcy mieli świadomość, na co i w jaki sposób zostały rozdysponowane pieniądze. - W procesję z darami czynnie zaangażowało się 62,5% parafian. To wspaniałe świadectwo wrażliwości liturgicznej, dbania o jej piękno – to wszystko dla naszego Pana Jezusa Chrystusa – mówi Iwona Szablewska.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję