Szacuje się, że maksymalnie 10-15% przypadków jest bezpośrednio spowodowanych mutacjami dziedzicznymi, przy czym obecność mutacji w pewnych kluczowych genach zwiększa predyspozycje do zachorowania, nie gwarantuje natomiast zachorowania. To oznacza, że o ile same geny nie definiują jeszcze jednoznacznie rozwoju choroby, o tyle wpływ środowiska ma już ogromne znaczenie.
Bliźnięta jednojajowe
Wpływ środowiska na rozwój chorób nowotworowych wyraźnie widać w badaniu, którym objęto 44 788 par bliźniąt jednojajowych, czyli osób o najbliższym pokrewieństwie genetycznym. W badaniu wykazano, że w mniej więcej 2/3 przypadków wszystkich nowotworów główną przyczyną okazały się czynniki środowiskowe.
Pomóż w rozwoju naszego portalu
Powstanie komórek nowotworowych oraz dalszy rozwój nowotworu są wypadkową pronowotworowych i przeciwnowotworowych czynników, na które eksponowany jest nasz organizm od poczęcia aż do śmierci, a także indywidualnych predyspozycji zależnych od naszych genów. Czynniki te, wpływając na kluczowe procesy takie jak naprawa DNA, podziały komórek, różnicowanie komórek oraz odporność naszego organizmu, modulują ryzyko zapoczątkowania rozwoju nowotworu.
Reklama
Mało kto zdaje sobie sprawę, jak produkcja przemysłowa wpływa na zanieczyszczenia, które następnie albo spożywamy z jedzeniem, albo wypijamy z wodą. „Chemikalia środowiskowe osłabiają układ immunologiczny. Z kolei metale ciężkie uszkadzają układ nerwowy i odpornościowy, a także blokują w naszych komórkach działanie witamin” – podkreśla Klaus-Dietrich Runow, twórca Instytutu ds. Medycyny Środowiskowej w Niemczech.
Nowotwory w powietrzu
Z badań obserwacyjnych wynika, że nasz zachodni styl życia znacząco wpływa na zwiększenie ryzyka zachorowania na nowotwory. Kraje wysoko rozwinięte mają najwyższą zachorowalność na świecie. Częściowo można to wytłumaczyć lepszą diagnostyką chorób nowotworowych, jednakże zasadniczym czynnikiem jest wpływ środowiska i stylu życia.
Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (IARC) z siedzibą w Lyonie już w 2013 r. uznała zanieczyszczenie powietrza za jeden z czynników rakotwórczych. Agencja do tej pory stała na stanowisku, że elementy zanieczyszczenia powietrza, takie jak spaliny z silników Diesla, są rakotwórcze, lecz po raz pierwszy uznała zanieczyszczenie za całościowy element kancerogenny, czyli rakotwórczy. Do takich wniosków doszli eksperci po analizie wyników badań prowadzonych przez dziesięciolecia na kilku tysiącach mężczyzn i kobiet. – Zanieczyszczenie powietrza uważamy za najbardziej kancerogenny czynnik środowiskowy, większy niż bierne palenie tytoniu – powiedział Kurt Straif, szef wydziału IARC, który zajmuje się czynnikami wywołującymi raka.
Smog elektromagnetyczny
Obok tradycyjnego smogu wydobywającego się z kominów i samochodów, coraz więcej uwagi poświęca się także badaniu wpływu smogu elektromagnetycznego na nasze zdrowie. Doktor nauk medycznych Magdalena Olbryt z Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie w Gliwicach zwraca uwagę na potencjalne zagrożenie związane z promieniowaniem mikrofalowym, którym jesteśmy otoczeni.
Podczas sympozjum pt. „Prewencja pierwotna nowotworów” powiedziała, że ekspozycja na to promieniowanie ma miejsce m.in. podczas korzystania z telefonów komórkowych, telefonów bezprzewodowych, Wi-Fi czy internetu bezprzewodowego. Ze względu na stosunkowo krótki czas powszechnego użytkowania takich urządzeń nie ma jeszcze wiarygodnych wyników dotyczących ryzyka zachorowania na nowotwory w wyniku długotrwałej ekspozycji na to promieniowanie. „Jednakże na podstawie dotychczasowych badań epidemiologicznych, które wykazały możliwy wpływ korzystania z telefonu komórkowego na rozwój nerwiaka nerwu słuchowego oraz glejaka (najbardziej agresywny nowotwór mózgu) oraz na podstawie wyników eksperymentów na zwierzętach i kulturach komórkowych, zaklasyfikowano promieniowanie mikrofalowe jako możliwy kancerogen. Jest to kategoria czynników, dla których związek przyczynowo-skutkowy jest uznany za wiarygodny, ale nie można rzetelnie wykazać ich wpływu na ryzyko zachorowania na nowotwory” – wskazała dr Olbryt.
Publikacja dofinansowana ze środków budżetu państwa w ramach programu Ministra Edukacji i Nauki pod nazwą Społeczna odpowiedzialność nauki – Popularyzacja nauki i promocja sportu, nr projektu: SONP/SN/550964/2022, kwota dofinansowania: 500 000,00 zł, całkowita wartość projektu: 556 000,00 zł.
MEN
