Reklama

Nagrobki na cmentarzu w Dubiecku, jako przykład różnych kultur ziemi przemyskiej

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Miesiąc listopad to okres spotkań wiernych na cmentarzach. Na wszystkie cmentarze w Polsce śpieszą tłumy podczas uroczystości Wszystkich Świętych, aby pochylić się nad grobem bliskich.

Cmentarz Komunalny w Dubiecku został założony w XVIII w. dzięki fundacji Anny Krasickiej. Leży on po lewej stronie drogi tzw. Węgierskiej z Krosna przez Dynów do Przemyśla. Wcześniej grzebano ludzi przy kościele. Ojciec mój opowiadał mi, że gdy pracował przy fundamentach obecnego kościoła w Dubiecku, napotykano ogromne ilości szkieletów, które złożono na obecnym cmentarzu. Równocześnie po tej stronie społeczność żydowska z Dubiecka również zdecydowała się zlokalizować kirkut.

Na cmentarzu w Dubiecku do roku 1945 grzebano też mieszkańców wyznania greckokatolickiego. Jest to wyjątkowe miejsce ziemi przemyskiej, gdzie spotkać można wpływ kultury chrześcijańskiej wyznania mojżeszowego, regionalnej kultury Wschodu. Obserwujący nagrobki zauważa to tzw. kulturowe promieniowanie mogił. Widoczny jest tu wpływ ludowego ośrodka kamieniarskiego w Bruśnie k. Lubaczowa. Korzystano też z usług kamieniarskich Tadeusza Janika z Rzeszowa, Józefa Sroczyńskiego z Jasła.

Cmentarz zlokalizowany jest na wzgórzu. Przy wejściu widoczne są okazałe obiekty grobów rodziny Mycielskich, Dembińskich, Krasickich. Są to piętrowe kaplice w stylu klasycystycznym z herbami rodowymi. Po lewej stronie znajduje się aleja grobów kapłanów-proboszczów Dubiecka.

Początek stanowi tu grobowiec ks. Władysława Dimmela ( 1822-1883), ks. Marcina Karakulskiego (1843-1898), jest grobowiec pierwszego budowniczego kościoła parafialnego ks. Michała Górnickiego ( 1862-1936), kończąc na ks. Kazimierzu Lisowiczu (1912-1967), który zakończył budowę. Jest tu mogiła ks. Franciszka Wirzbickiego (1889-1958), pierwszego nauczyciela religii w liceum dubieckim. W tej alei znajduje się też grobowiec o. Józefa Stachiaka (1899-1943) obrządku greckokatolickiego. Niżej są grobowce znanych osób w Dubiecku. Znanych i bogatych rzemieślników, bednarzy, krawców, szewców. Są tu nauczyciele szkół, pierwsi założyciele liceum w Dubiecku, profesorowie: J. Zalcman, A. Wójcik, A. Chyła

Okazały grobowiec ma mgr farmacji, znany aptekarz Juliusz Grudzewski (1868-1937), oraz Andrzej Sobol (1828-1896).

Wyjątkowe miejsca zajmują nagrobki dzieci z pełnymi wizerunkami aniołków lub dzieci z inskrypcjami. Ciekawe są zachowane liczne medaliony z fotografiami zmarłych. Jest pokaz mody naszych dziadków, babek, jak się ubierali, jakie nosili fryzury czy też wąsy.

Liczne są tu przykłady kultur nagrobków. Szczególnie widać to do roku 1939. Był to przede wszystkim grobowiec składający się z figur: krzyż, środek, cokół, spód. Równoramienny krzyż, 1=1, 5 metra wysokości. Na trójstopniowej podstawie zdobi płaskorzeźba-wizerunek ukrzyżowanego-monogram INRI, narzędzie męki, motywy roślinne. Te nawiązują do stylu greckokatolickiego tzw. Hromadskyj Krest. Niektóre prawdopodobnie były wykonywane przez rzeźbiarzy z Bruśni k. Lubaczowa. Oprócz tej formy, występują tu figury. Pod krzyżem adorujące postacie Matki Bożej i Marii Magdaleny. Stale nagrobne o półkolistym wierzchołku, zdobione profilem głowy Chrystusa w medalionie. Nie brakuje stylizowanych krzyży, imitujących nieokorowane pnie drzew. W latach 1850-1860 to rozkwit sztuki inskrypcyjnej cyrylicą, zaś strona frontowa krzyż, rytualny monogram, inwokacja oraz nekrolog, zawiera imię - nazwisko, wiek, datę urodzenia.

Występuje tu znany krzyż maltański - niski, przysadzisty. Znany jest również jako krzyż korsuński, wzorowany na sztuce bizantyjskiej. Można snuć wniosek o silnym wpływie Ośrodka w Bruśnie na te tereny. Była to najdalej wysunięta na zachód enklawa sztuki wschodniej. Spotyka się również na tym cmentarzu proste grobowce w postaci graniastosłupa, wzorowanego na macewach w sąsiednim kirkucie.

Przykładem jest tu mogiła śp. Juliusza Grudzewskiego. Nie brakuje tu symboli wpływu kultury ewangelicznej. Na uwagę zasługuje grobowiec ks. Władysława Dimmela i inne. Są tu znaki kultury tatarskiej.

Cmentarz w Dubiecku to historia, kultura społeczności. Wiele grobowców jest w złym stanie. Nie ma potomków rodzin zmarłych. Tylko władze samorządowe mogą zachować te symbole kultury. Historia cmentarza znajduje się w archiwum parafii Dubiecko. Tu wiele zależy od aktywności tej wspólnoty. Na początek należy wykonać identyfikacje oraz weryfikacje nagrobków i mogił. Wskazane jest wprowadzenie oznaczeń alei i rzędów terenu cmentarnego. Jest to pierwszy krok przy rozpoczęciu pracy. Dobrym przykładem jest odrestaurowany grobowiec ks. Władysława Dimmla.

Do końca II wojny światowej przy wyjściu na cmentarz znajdowała się murowana klasycystyczna brama. Została ona bezprawnie rozebrana bez zgody Konserwatora Zabytków w Przemyślu.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2001-12-31 00:00

Ocena: 0 -1

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Korea Płd.: 24 proc. wzrost liczby chrztów

2024-04-25 11:02

[ TEMATY ]

Korea Płd.

Adobe Stock

Liczba chrztów w Korei Południowej wzrosła o 24 proc. w ciągu roku, według statystyk opublikowanych 24 kwietnia przez Konferencję Biskupów Katolickich Korei.

W 2023 r. w tym wschodnioazjatyckim kraju ochrzczono łącznie 51 307 osób, w porównaniu do 41 384 osób w 2022 roku. Chociaż w porównaniu z ubiegłym rokiem, wzrost ten jest gwałtowny, to liczba ta jest niższa niż poziomy sprzed pandemii, kiedy było ich ponad 80 tys. rocznie.

CZYTAJ DALEJ

Współpracownik Apostołów

Niedziela Ogólnopolska 17/2022, str. VIII

[ TEMATY ]

św. Marek

GK

Św. Marek, ewangelista - męczeństwo ok. 68 r.

Św. Marek, ewangelista - męczeństwo ok. 68 r.

Marek w księgach Nowego Testamentu występuje pod imieniem Jan. Dzieje Apostolskie (12, 12) wspominają go jako „Jana zwanego Markiem”. Według Tradycji, był on pierwszym biskupem w Aleksandrii.

Pochodził z Palestyny, jego matka, Maria, pochodziła z Cypru. Jest bardzo prawdopodobne, że była właścicielką Wieczernika, gdzie Chrystus spożył z Apostołami Ostatnią Wieczerzę. Możliwe, że była również właścicielką ogrodu Getsemani na Górze Oliwnej. Marek był uczniem św. Piotra. To właśnie on udzielił Markowi chrztu, prawdopodobnie zaraz po zesłaniu Ducha Świętego, i nazywa go swoim synem (por. 1 P 5, 13). Krewnym Marka był Barnaba. Towarzyszył on Barnabie i Pawłowi w podróży do Antiochii, a potem w pierwszej podróży na Cypr. Prawdopodobnie w 61 r. Marek był również z Pawłem w Rzymie.

CZYTAJ DALEJ

Dobiega końca pielgrzymowanie maturzystów na Jasną Górę

2024-04-25 15:59

[ TEMATY ]

Jasna Góra

pielgrzymka maturzystów

Karol Porwich/Niedziela

Młodzi po Franciszkowemu „wstali z kanapy”, sprzed ekranów i znaleźli czas dla Boga, a nauczyciele, katecheci, kapłani, mimo wielu obowiązków, przeżywali go z wychowankami. Dobiega końca pielgrzymowanie maturzystów na Jasną Górę w roku szkolnym 2023/2024. Dziś przybyła ostatnia grupa diecezjalna - z arch. katowickiej. W sumie w pielgrzymkach z niemalże wszystkich diecezji w Polsce przybyło ok. 40 tys. uczniów. Statystyka ta nie obejmuje kilkuset pielgrzymek szkolnych. Najliczniej przyjechali maturzyści z diec. płockiej, bo 2,7 tys. osób. „We frekwencyjnej” czołówce znaleźli się też młodzi z arch. lubelskiej, diecezji: rzeszowskiej, sandomierskiej i radomskiej.

- Maturzyści są uśmiechnięci, ale myślę, że i stres też jest, stąd pielgrzymka na Jasna Górę może być czasem wyciszenia, nabrania ufności i nadziei - zauważył ks. Łukasz Wieczorek, diecezjalny duszpasterz młodzieży arch. katowickiej.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję