Okolony murem kościół, usytuowany na stromym wzgórzu świętopawelskim, nad wąwozem Królowej Jadwigi, otoczony sadami morelowymi i brzoskwiniowymi, w sąsiedztwie romańskiego kościoła św. Jakuba, domów zakonnych i księży emerytów, stanowi wraz dzwonnicą, plebanią, dwustuletnim cmentarzem ciekawą całość. Systematyczne prace konserwatorskie prowadzone przez kolejnych proboszczów przy pomocy parafii, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego i innych sponsorów w ciągu tych kilku minionych lat zakończyły się wyremontowaniem głównego ołtarza ze stallami, prezbiterium, ołtarza św. Barbary. - Przed nami odnowa chóru z XVII wieku, kaplicy św. Barbary, zakrystii, dzwonnicy wraz z całym murem. W zakrystii znajduje się nastawa ołtarzowa z XV wieku, wyposażenie z połowy XVII/XVIII wieku, obrazujące różne duchowe formy przygotowania do Mszy św. Do renowacji oddany zostanie relikwiarz w kształcie serca, wieży, kolumny z postacią, ukazujący formy męczeństwa św. Barbary, odnowiony w 1700 r. Prace przy zakrystii parafialnej przebiegać będą przy dużym nakładzie finansów Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Zakończono już prace związane z odwodnieniem kościoła, wokół którego wyłożono kostkę granitową, parafianie prowadzą też systematyczną konserwację nagrobków i alejek przykościelnego cmentarza, na którym pochowana jest m. in. matka Stefana Żeromskiego - informuje proboszcz ks. Krzysztof Rusiecki.
Wśród bogatego wystroju wnętrza warto zwrócić uwagę na dekoracje sklepień i malowidła ścienne. Z XV wieku zachowała się fragmentarycznie na ścianach prezbiterium polichromia gotycka w postaci inskrypcji mówiącej o poświęceniu nowo wzniesionej świątyni przez bp. Zbigniewa Oleśnickiego. Polichromia ta po odsłonięciu została zabezpieczona i pozostaje niedostępna za stallami, ale można obejrzeć jej fotokopię. Kolejnym śladem pierwotnego wystroju malarskiego kościoła są fragmenty renesansowej polichromii - ornamentu geometrycznego na ścianach prezbiterium z I poł. XVI wieku lub jeszcze z końca XV wieku. Zachowana w prezbiterium polichromia z początku XVIII wieku przedstawia Chrystusa Króla w otoczeniu chórów anielskich oraz aniołów z narzędziami męki św. Pawła.
Najcenniejszy jest ołtarz główny: wczesnobarokowy, z ornamentyką późnorenesansową, architektoniczny, w całości złocony, o nastawie trzykondygnacyjnej. Obraz główny przedstawia nawrócenie św. Pawła, po bokach wewnętrznych ołtarza stoją figury swiętych Piotra i Pawła. Wyżej obraz przedstawia ścięcie św. Pawła, po bokach znajdują się figury św. panien Barbary i Małgorzaty z Antiochii. Zwieńczenie wypełnia obraz przedstawiający popiersie św. Pawła, nad nim na szczycie jest giaura Chrystusa Króla. Autorem dwóch obrazów ze scenami z życia św. Pawła jest Karol de Prevost, prawdopodobnie też obrazów w stallach. Wielką wartość ma również siedemnastowieczny obraz przedstawiający Boże Narodzenie z Wenecji, który będzie konsekrowany. Nie zabrakło portretu fundatora parafii biskupa Iwona Odrowąża z XVII wieku. Ewenementem - jak podkreśla Ksiądz Proboszcz - jest architektoniczny ołtarz św. Barbary, związany z Bractwem Dobrej Śmierci założonym tu w 1719 r., a zatwierdzonym bullą Klemensa XI. Podziw budzi polichromia na ścianie tęczowej i sklepieniu nawy oraz pięknie profilowana i dekorowana bogatą snycerką belka tęczowa - ich tematem jest „Zwycięstwo Żywego Krzyża - Drzewa Życia Wiecznego”, a kulminacyjnym wyobrażeniem rzadko spotykane przedstawienie Chrystusa Ukrzyżowanego na palmie.
Godne uwagi są wczesnobarokowe, bogato zdobione ołtarze boczne Matki Bożej, św. Józefa, ambona, chór muzyczny, ławki, konfesjonały, krata wypełniając arkadę wejściową do kaplicy i akantowa rama retabulum ołtarzowego w kaplicy św. Barbary, portal wejścia głównego oraz dekoracje rzeźbiarskie na szczytach kościoła powstałe w warsztacie Tomasza Huntera.
W ciągu wieków kościół św. Pawła ucierpiał wiele z powodu najazdów mongolskich, ruskich, litewskich, potopu szwedzkiego, najazdu wojsk siedmiogrodzkich Jerzego II Rakoczego. Kolejne zniszczenia nastąpiły, gdy w 1809 r. Sandomierz stał się widownią walk kampanii prowadzonej pod dowództwem ks. Józefa Poniatowskiego, stanowiącej etap wojny Napoleona z Austrią. Jedna z batalii wojsk, opisana przez Stefana Żeromskiego w „Popiołach”, rozegrała się przy kościele św. Pawła. Pamiątkę po tamtych tragicznych wydarzeniach jest kilka kul i kartaczy, pozostawionych w murach kościoła, zaś szrapnele są pamiątką z krwawej bitwy, jaka toczyła się przy kościele w dniach od 6 do 8 września 1915 r. między wojskami rosyjskimi i austriackimi. W obu wrogich armiach walczyli Polacy. W czasie walk poległo kilkuset żołnierzy, których część pochowano na cmentarzu, a część we wspólnej mogile na placu plebańskim.
Pomóż w rozwoju naszego portalu