Dla starożytnych był znakiem hańby, rodzajem szubienicy, przeznaczonej dla najbardziej niebezpiecznych przestępców. I chociaż dziś jest znakiem niewygodnym i gorszącym dla współczesnego nowego pogaństwa, to dla chrześcijan krzyż był zawsze i jest znakiem wiary, znakiem zwycięstwa nad śmiercią, nad złem i grzechem. Jest krzyż dla wierzących znakiem wsparcia i ocalenia. Jest najprostszą drogą do nieba. Jest także dla nas źródłem mocy, o czym śpiewamy w pieśni - „Krzyżu Chrystusa (...) z Ciebie moc płynie i męstwo, w Tobie jest nasze zwycięstwo”. Jak ważny jest krzyż w ludzkim życiu, podkreślił Ojciec Święty Jan Paweł II w homilii, wygłoszonej w 1987 r.: „Na drogach ludzkich sumień, nieraz tak trudnych i tak bardzo powikłanych, Bóg postawił wielki drogowskaz, który życiu ludzkiemu nadaje kierunek i ostateczny sens”.
O tym, czym był i jest krzyż w polskiej rzeczywistości, opowiada przede wszystkim pięknymi obrazami niezwykła 4-tomowa monografia „Krzyż polski”, która ukazała się nakładem wydawnictwa „Biały Kruk”. Niestety, nie ma w niej ani jednego krzyża z terenu Łodzi, stąd niniejszy tekst, który wskazuje kilka znaczących obiektów. Kryje się za nimi wierność Bogu i Ojczyźnie, patriotyzm i męczeństwo oraz wdzięczność za Bożą pomoc w przeżywaniu tragedii narodowej i osobistej.
Przede wszystkim trzeba przypomnieć trzy figury Chrystusa Dźwigającego Krzyż. Najstarsza - jako pomnik ks. Ignacego Skorupki - znajduje się przed archikatedrą. Odsłonięta po raz pierwszy 15 sierpnia 1930 r., została zniszczona przez hitlerowców. Najważniejsze części tego pomnika ukryto w katedrze, w krypcie grobowej biskupów. Sama rzeźba stała w kruchcie, a później w lewej nawie świątyni. Dzięki staraniom duchowieństwa diecezji łódzkiej pomnik został odbudowany i poświęcony w niedzielę 3 września 1989 r., w 50. rocznicę wybuchu II wojny światowej.
Druga figura znajduje się na prawym narożniku parkanu, otaczającego kościół pw. św. Anny przy al. Śmigłego Rydza 24/26. Pod figurą od strony kościoła znajduje się tabliczka z tekstem: „Dar śp. Joanny Wolanek 1931”. Natomiast trzecia figura stoi przed kościołem pw. Zesłania Ducha Świętego. 3 czerwca 1945 r. ks. kan. Jan Zdziarski - kanclerz kurii biskupiej, poświęcił ten kościół jako parafialny katolicki z przeznaczeniem na kościół garnizonowy. Na cokole figury znajduje się inskrypcja „Bogu i Ojczyźnie na chwałę w rocznicę uzyskania kościoła dla Wojska Polskiego 1946 r.”
Krzyż obok kościoła pw. św. Jana Chrzciciela (ul. Artylerzystów 4). W pionowej belce umieszczono relikwie Drzewa Krzyża św., przywiezione - jak powiedział proboszcz śp. ks. Eugeniusz Sipa - przez parafian, pielgrzymujących do Grobu Pańskiego. U podstawy Krzyża postawiono urnę z ziemią Ogrodu Oliwnego.
Krzyż na obelisku ku czci Tadeusza Kościuszki i Bartosza Głowackiego. Obelisk zamyka główną aleję cmentarza parafialnego przy ul. Mierzejowej 1. Został odsłonięty 15 X 1947 r. w 100. rocznicę śmierci T. Kościuszki. Zbudowany z kamieni polnych, ułożonych na kształt stożka, był początkowo zwieńczony krzyżem drewnianym, od 1968 r. - betonowym. Na frontowej ścianie obelisku znajduje się tablica z tekstem: „Nieśmiertelnemu wodzowi narodu - Tadeuszowi Kościuszce i Bartoszowi Głowackiemu, dzielnemu obrońcy Ojczyzny - Rodacy”.

Krzyże wojenne

Na cmentarzu pw. św. Wojciecha przy ul. Kurczaki 81 w kwaterze nr 10 znajduje się zbiorowa mogiła żołnierzy polskich, poległych w obronie miasta i Ojczyzny w 1939 r. Nad kwaterą góruje krzyż-pomnik z napisem: „Bratnia Mogiła 1939 Cmentarz Wojenny”. Krzyż i kamień na wzniesieniu przy ul. Okólnej, naprzeciwko gospodarczych zabudowań klasztoru Ojców Franciszkanów. Na tabliczce informacja: „Miejsce /Kaplicy św. Walentego/ Cmentarza z XVIII wieku /zdewastowanych/ przez hitlerowców/ w 1941 r.”
Krzyż-Pomnik, nazywany kapliczką, przy zbiegu ulic: Retkińskiej i Hokejowej na Retkini. Żelazny krzyż na murowanym cokole został ufundowany staraniem ks. Feliksa Wójcika - proboszcza retkińskiej parafii jako votum za przeżycie I wojny światowej, poświęcony w pierwszą rocznicę odzyskania niepodległości - 11 listopada 1919 r. Na ścianie cokołu umieszczono tablicę z orłem i napisem: „Bóg i Ojczyzna”.
Podczas akcji usuwania krzyży i innych symboli religijnych w listopadzie 1941 r. hitlerowcy przystąpili do niszczenia tego pomnika. Tablica została potłuczona, zaś cokół, na szczęście, tylko uszkodzony, ponieważ śmierć jednego z robotników podczas burzenia ocaliła krzyż. W Święto Niepodległości 11 listopada 1989 r. odnowiony krzyż-pomnik ponownie poświęcono. Przywrócono tablicę z orłem i napisem: „Bóg - Honor - Ojczyzna. W I rocznicę/ odzyskania/ niepodległości/ Polski/ Mieszkańcy Retkini”. Na drugiej ścianie cokołu umieszczono tablicę z inskrypcją: „W hołdzie/ w 50. rocznicę/ Września 1939 Poległym/ i / Zamordowanym/ Obrońcom/ Wiary i Ojczyzny/ Parafianie Retkini”.
Krzyż przy ul. Maratońskiej, obok bloku nr 282, z inskrypcją na cokole: „Kto z Bogiem/ Bóg z nim./ Na pamiątkę szczęśliwego/ przeżycia wojny./ Gospodarze Retkini/ 1878-1945”.
Znicz Pamięci i Modlitwy (ul. Retkińska 127). Obok kościoła pw. Najświętszego Serca Jezusowego stoi krzyż upamiętniający Misje św. (1983) oraz poświęcenie parafii Miłosierdziu Bożemu (2001). Z inicjatywy proboszcza ks. inf. Jana Sobczaka wykonano nową podstawę krzyża wg projektu arch. Sławomira Pijanowskiego. Na marmurowej płycie wyryto znicz a pod nim napis: „Znicz Pamięci i Modlitwy. 2. 04. 2005”. Na stronach otwartej kamiennej księgi widnieje podobizna Jana Pawła II oraz werset z Ewangelii św. Jana: „Do końca ich umiłował. Jan Paweł II-Papież. III wizyta duszpasterska w Polsce 8-14 VI 1987 r.”

Budowane współcześnie

Replika krzyża na Giewoncie znajduje się przy kościele pw. św. Brata Alberta Chmielowskiego. W przecięciu ramion krzyża umieszczono medalion z insygniami papieskimi i napisem „Sursum corda”. Krzyż został wykonany przez miejscowych ślusarzy wg projektu Ojców Pallotynów z Zakopanego, aby upamiętniał przełom wieków: XX i XXI.
W Łodzi-Wiskitnie przy ul. św. Rafała Kalinowskiego, w pobliżu szkoły znajduje się krzyż z insygniami Męki Pańskiej i tabliczką z tekstem: „Ojczyźnie wolnej pobłogosław Panie. 16 X 1945 r.”. Fundatorami krzyża są dwaj Wojciechowscy - mieszkańcy Wiskitna, którzy podczas okupacji, w sposób niemal cudowny, uniknęli wywiezienia na tzw. roboty do Niemiec.
Krzyż w Parku im. J. Słowackiego (dawniej „Wenecja”), upamiętniający pierwsze wojskowe misje święte w Łodzi, podczas których po raz pierwszy w tym miejscu, 14 września 1996 r. została odprawiona Msza św. Obok krzyża, 5 X 2005 r. w 100-lecie urodzin św. Siostry Faustyny Kowalskiej, odsłonięto głaz na pamiątkę, że w tym miejscu wówczas 19-letnia przyszła święta „po raz pierwszy usłyszała od Jezusa zachętę do głoszenia prawdy o Bożym Miłosierdziu”.
Krzyż-pomnik Pamięci Ofiar Stanu Wojennego i Walki o Godność Człowieka. Znajduje się obok kościoła pw. Podwyższenia Świętego Krzyża, od strony ul. Tuwima. Powstawał spontanicznie, początkowo ze zniczy i kwiatów, potem ze skrzynek z kwiatami. 29 sierpnia 1993 r. odsłonięto krzyż-pomnik autorstwa Bogusława Solskiego. Artysta nadał pomnikowi kształt krzyża, ułożonego z kamiennych kostek i jakby wznoszącego się ponad bruk, na którym umieszczono napis: „Zło Dobrem Zwyciężaj. Pamięci Ofiar Stanu Wojennego”. Podczas uroczystości odsłonięcia śp. o. Stefan Miecznikowski powiedział: „Jeszcze się sprawiedliwość wśród nas nie dopełniła. Dlatego wzywa nas ten krzyż leżący na bruku, żebyśmy mieli oczy do widzenia i uszy do słyszenia, jeżeli człowiek będzie wołał o pomoc i wsparcie”.
Krzyż - swoista relikwia, pamiątka pobytu Ojca Świętego Jana Pawła II w Łodzi. W fasadzie kościoła pw. Najświętszej Eucharystii góruje nad Retkinią, jak 13 czerwca 1987 r. nad lotniskiem Lublinek. Zaprojektowany jako część papieskiego ołtarza przez Karola Gawrońskiego został wkomponowany w wieżę kościoła zbudowanego w latach 1998-2005 wg projektu arch. Mirosławy Herczyńskiej. Na frontowej ścianie umieszczono dwie tablice z tekstami: 1. „Króla wznoszą się ramiona/ Tajemnica Krzyża błyska/ Na nim życie śmiercią kona/ Lecz z tej śmierci życie tryska”. 2.: „U stóp krzyża tej wieży/ Papież Jan Paweł II/ sprawował Mszę św./ na Lotnisku Lublinek. Krzyż poświęcił/ Metropolita Łódzki Władysław Ziółek/ 14 września 2003 r.”
Niech każdy krzyż przypomina nam słowa Ojca Świętego Jana Pawła II, wypowiedziane w katedrze na Wawelu 10 czerwca 1987 r.: „To w Krzyżu, w tym - po ludzku - znaku hańby, stałeś się, o Chryste, Pasterzem naszych dusz i Panem dziejów”.