Nowa ewangelizacja

W Kongregacji ds. Krzewienia Nowej Ewangelizacji przypomniano, że głównym promotorem nowej ewangelizacji był papież Jan Paweł II. „Ten temat jest nieustannie obecny, ponieważ nowa ewangelizacja odbywa się wewnątrz Kościoła. Kościół musi nieustannie ewangelizować tych, którzy z kolei będą głosili Ewangelię. Ten proces nieustannie trwa” – podkreślił biskup koszalińsko-kołobrzeski Edward Dajczak. Zaznaczył, że głoszenie Ewangelii odbywa się na mocy sakramentu chrztu. Przyznał, że ogromnym wyzwaniem są chrześcijanie, którzy doszli do stanu zobojętnienia. „To jest ważna przestrzeń ewangelizacyjna, która rozgrywa się w Kościele na różnych etapach: przy udzielaniu sakramentów dzieciom – chrztu, pierwszej komunii św., bierzmowania – kiedy funkcjonuje jeszcze tradycja religijna, a w mniejszym stopniu jest już obecna wiara. To jest moment, w którym potrzeba ludzi, którzy dzieliliby się Ewangelią” – zaznaczył. Biskup koszalińsko-kołobrzeski zauważył, że młode pokolenie jest bardzo otwarte na świadectwo swoich rówieśników. „Młodzi ludzie szukają i chcą doświadczyć wspólnoty realnej, nie tylko tej, która rozgrywa się w przestrzeni Internetu” – zaznaczył. Dodał, że trzecia grupa osób to ludzie będący poza Kościołem i poszukujący. „To jest dzisiaj fundamentalna sprawa: wybudzić się do świadectwa” – podsumował bp Dajczak.

Migranci

O sytuacji uchodźców i migrantów oraz duszpasterstwie migrantów mówiono w Dykasterii ds. Integralnego Rozwoju Człowieka, na której czele stoi kard. Peter Turkson. Biskup pomocniczy diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej, Krzysztof Zadarko wskazał na cztery tematy poruszane podczas rozmów. Pierwszym z nich była sprawa duszpasterstwa migrantów, i to zarówno Polaków na przebywających poza krajem jak i osób, które przybywają do Polski. Mówiono o problemie duszpasterstwa emigracji zwłaszcza w różnych Polskich Misjach Katolickich i zasygnalizowano zjawisko minimalizowania, czy też osłabienia duszpasterstwa ze strony Kościołów lokalnych, a nawet likwidacji struktur duszpasterskich dla Polaków za granicą.

Mowa też była o kryzysie na granicy polsko-białoruskiej, która jest w Watykanie znana. Biskupi polscy podkreślali kontekst międzynarodowy i polityczny tego kryzysu. Natomiast w Watykanie dostrzeżono działania Kościoła w Polsce. Bp Zadarko przypomniał stanowisko Rady Konferencji Episkopatu ds. Migracji z 22 sierpnia i stanowisko abp Gądeckiego, który tuż przed przyjazdem do Rzymu zaapelował o korytarze humanitarne, o relokację, a przede wszystkim o pomoc humanitarną i medyczną. Wskazano, że tak należy działać zwłaszcza w takiej bardzo skomplikowanej materii, o wymiarze nie tylko humanitarnym, ale również politycznymi i międzynarodowym.

Kryzys rodziny

O kryzysie rodziny i duszpasterstwie rodzin mówiono w Dykasterii Świeckich, Rodziny i Życia oraz ds. Integralnego Rozwoju Człowieka. W Dykasterii Świeckich, Rodziny i Życia relację polskich hierarchów przedstawił biskup toruński, Wiesław Śmigiel, a następnie miała miejsce rozmowa z prefektem dykasterii, kard. Kevinem Farellem. Bp Śmigiel wyjaśnił, że w swej relacji wskazał między innymi na problem laicyzacji i nietrwałości małżeństw, czy niechęci do ich zawierania. Poruszono konieczność zaangażowania osób świeckich w duszpasterstwo rodzin.

Kard. Farell wraz ze swoimi współpracownikami przekazał polskim biskupom zachętę, aby bardzo cierpliwie ewangelizować, i powiedział że przecież całego świata nie zmienimy w jednej chwili. Wyjaśnił, że potrzeba bardzo cierpliwej pracy nad przemianą serca człowieka. Biskupi zostali zaproszeni do włączenia się w organizację Światowego Spotkania Rodzin w Rzymie, które w przyszłym roku będzie przebiegało inaczej, niż zazwyczaj.

Podczas wizyty w Trybunale Roty Rzymskiej i rozmowie z jaj dziekanem ks. Alejandro Arellano Cedillo zwrócono uwagę, że do Roty Rzymskiej trafia wiele spraw z Polski, która pod względem ilości wnoszonych do tego Trybunału spraw znajduje się na drugim miejscu. Świadczy to zdaniem biskupa pelplińskiego Ryszarda Kasyny, że ludziom w Polsce bardzo zależy na uregulowaniu spraw dotykających ich sumienia, i że choć drogi małżonków się rozeszły, to jednak pragną w kontekście sakramentalnym uregulować swoją sytuację. W ubiegłym roku było w Rocie ponad 130 spraw z Polski, z tego 80 rozpoczęło swoje procedowanie. Zwrócono też uwagę, by może większą inicjatywę podjąć ze strony biskupów w ramach norm papieża Franciszka z 2015 roku dotyczących stwierdzenie nieważności sakramentu małżeństwa. Biskup bowiem ma możliwość przeprowadzenia skróconego postępowania w tych sprawach.

Duszpasterstwo dzieci i młodzieży

W Kongregacji ds. Edukacji Katolickiej, bp Mendyk przedstawił problemy związane z wychowaniem religijnym, wychowaniem katolickim, nie tylko w tym obszarze, jaki daje nauczanie religii w szkole, ale także jeśli chodzi o szkoły katolickie w Polsce i uczelnie wyższe, gdzie jest formacja teologiczna i formacja ludzka”. Nawiązując do duszpasterstwa dzieci i młodzieży, bp Mendyk przyznał, że spora grupa młodych ludzi odchodzi od religii. „To jest problem kultury cyfrowej, w której młodzi ludzie uczestniczą” – zaznaczył. Dodał, że nie można postrzegać życia i marzeń, oczekiwań i życiowych problemów młodych ludzi bez odniesienia do świata cyfrowego.

Biskup świdnicki podkreślił, że pomimo spadku demograficznego w Polsce nie maleje zainteresowanie szkołami katolickimi. „Okazuje się, że rodzice tych dzieci, które są posyłane do szkół katolickich, są zainteresowane poziomem wykształcenia, stylem wychowania, który prowadzą szkoły katolickie, ale też chcą, aby ich dzieci były bezpieczne w środowisku szkolnym” – zaznaczył. Bp Mendyk przypomniał, że w tym roku przeżywamy 30. rocznicę obecności nauczania religii w szkole. „To jest dobry moment, aby dokonać pewnego zestawienia tego, co się udało w ciągu tych minionych trzydziestu lat, oraz tego, co należy na nowo zagospodarować” – powiedział.

Posługa lektoratu i akolitatu

Kwestia posługi lektoratu i akolitatu wybrzmiała podczas spotkania w Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów. Biskup pytali, jak osoby świeckie, kobiety i mężczyźni powinni odnaleźć swoje powołanie w tej posłudze, jak ma wyglądać obrzęd ustanowienia lektora itd. Zapewniono, że kongregacja pracuje nad dokumentami liturgicznymi ustanowienia tych posług, tym bardziej że doszła kolejna posługa katechety, która też wymaga wypracowania odpowiedniego obrzędu liturgicznego, poprzez który kandydaci byliby wprowadzani do tej posługi. Jak poinformował biskup pomocniczy świdnicki Adam Bałabuch Komisja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów KEP przygotowuje już wskazania, które będą dotyczyły posługi lektoratu, akolitatu i katechety, tak żeby były one komplementarne, aby kompetencje tych posług na siebie nie nachodziły. Posługa lektoratu i akolitatu jest związana z liturgią a posługa katechety ma charakter edukacyjny.

Misje

Podczas spotkania w Kongregacji ds. Ewangelizacji Narodów z jej prefektem kard. Luisem Antonio Tagle, sekretarzem, abp Protase Rugambwa i sekretarzem pomocniczym, abp Giovanni Pietro Dal Toso mówiono o zainteresowaniu i uznaniu dla wkładu polskiego Kościoła w dzieło misyjne. Metropolita gdański, abp Tadeusz Wojda SAC, który 27 lat pracował w tej watykańskiej dykasterii, zwrócił uwagę, że na pewne nowe spojrzenie na misje, większą otwartość w słuchaniu tego, co dzieje się w Kościele polskim. Bardzo pozytywnie mówiono o rozbudzeniu ducha misyjnego w Polsce z której pochodzi ponad 1800 misjonarzy i misjonarek pracujących na całym świecie. W seminariach nauczana jest misjologia, prężnie działają Papieskie Dzieła Misyjne i komisja episkopatu ds. misji. Podjęto cały szereg inicjatyw, jak choćby medal dla Zasłużonych dla Misji, czy inicjatywa ad gentes. "Dykasteria była bardzo wdzięczna, za to że Kościół polski jest tak bardzo otwarty na misje. Są zbierane fundusze na misje, działa Papieska Unia Misyjna, jest Papieskie Dzieło Rozkrzewiania Wiary – powiedział metropolita gdański.

Ochrona stworzenia

W Dykasterii ds. Integralnego Rozwoju Człowieka rozmawiano także o ochronie stworzenia. Podkreślano, że nie tylko chodzi o jakąś katolicką ekologię, ale właściwie o integralne podejście do człowieka, który znajduje się w różnego rodzaju kryzysach na skutek grzechu, przeciwko Bogu jakoś Stwórcy”. Dykasteria zainteresowała się listem pasterskim biskupów Dolnego Śląska na temat czystości powietrza, oraz o czystości wody opublikowanym przez biskupów Górnego Śląska przed szczytem klimatycznym 2018 roku w Katowicach.

Przestępstwa seksualne

Podczas spokojnej i rzeczowej rozmowy w Kongregacji ds. Biskupów poruszono kwestię przestępstw seksualnych popełnionych przez osoby duchowne. Abp Gądecki zaznaczył, że najpierw zwrócono uwagę na dramat jakim jest duża ilość przypadków wykorzystywania seksualnego małoletnich przez osoby duchowne. Następnie przypomniał, że Kościół katolicki w Polsce przeżył wiele wstrząsów i jest zdolny, żeby wyprowadzić tę sytuację.

Kardynał Ouellet, odnosząc się do Listu apostolskiego Motu Proprio „Vos estis lux mundi”, który zawiera przepisy, jakie powinno się zastosować w przypadku zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa seksualnego wobec osoby małoletniej lub bezradnej przez duchownych, a także wytoczenia postępowania i karania biskupów za tuszowanie takich przypadków, przypomniał, że normy te weszły w życie 1 czerwca 2019 i zostały zatwierdzone ad experimentum na okres trzech lat. Zatem trzeba ocenić, jakie korekty będą w nim potrzebne.

„Starałem się zwrócić uwagę na to że naszym zadaniem jest współpraca z Ojcem Świętym, aby oczyścić sytuację, jaka ma miejsce w Kościele, i która doprowadziła do podważenia zaufania niektórych osób do Kościoła. Naszym głównym celem jest wierność temu dokumentowi, chęć wprowadzenia go w życie, tak żeby rzeczywiście służył on dobru Kościoła i przede wszystkim dobru ofiar pedofilii, a także oczyszczeniu pozycji Kościoła w społeczeństwie” – podkreślił abp Gądecki. Wymienił też wszystkie kroki, które podjął Kościół katolicki w Polsce, odpowiadając na wcześniejsze wskazania Stolicy Apostolskiej a także dokument „Vos estis”. Przyznał, że są one już trwałym dorobkiem, m. in. ustanowienie koordynatorów i duszpasterzy, a także powołanie Centrum Ochrony Dziecka, czy Fundację Świętego Józefa, itd. „Sądzę, że są to ważne odpowiedzi na to o się stało”- zaznaczył metropolita poznański.

W trakcie spotkania w Kongregacji nie zabrakło uwag krytycznych dotyczących stanowiska Stolicy Apostolskiej wobec księży biskupów, którzy zostali obłożeni karami za niedociągnięcia, uchybienia czy zapomnienia w prowadzeniu spraw duchownych oskarżonych o pedofilię. A zostali do tego zobowiązani przez nową sytuację prawną, która się wytworzyła po 2019 roku. Biskupi zwracali uwagę, na dysproporcję między karami, które zostały nałożone na biskupa po wstępnym dochodzeniu, i orzeczeniu trwałych kar wobec niego, a sytuacją pedofila, przestępcy, który po 5 latach wychodzi z więzienia i może swoje życie zacząć od nowa, z carte blanche. W przypadku biskupa mamy do czynienia jakby ze śmiercią cywilną oskarżonego hierarchy, który nie jest pedofilem. Jest on usuwany z urzędu, popada w infamię i zostaje jakby unicestwiony przez media.

Temat nadużyć podjęto także w Papieskiej Radzie do spraw Ochrony Małoletnich. "Rozmawialiśmy szeroko też o prewencji i ten temat musi być obecny w formacji kapłańskiej. Zresztą nasze Ratio ten temat w głęboki sposób podejmuje. Chcemy, żeby kleryków uwrażliwiać na tę sprawę, ale też przede wszystkim zatroszczyć się, żeby pomóc im w dojrzewaniu. Ponadto trzeba też właściwie rozeznawać powołania do kapłaństwa i być jednoznacznym w tych ocenach" - powiedział bp Bryl.

W Sekretariacie Stanu

"Podczas spotkania w Sekretariacie Stanu staraliśmy się prostować fałszywe wyobrażenia o sytuacji społeczno-politycznej w Polsce" - powiedział przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski, abp Stanisław Gądecki po spotkaniu w watykańskim Sekretariacie Stanu z kard. Pietro Parolinem i jego współpracownikami. Było jakby powtórką z katolickiej nauki społecznej, zwłaszcza w odniesieniu do sfery politycznej. Chodzi zatem o zachowywanie krytycznej wolności we wszystkich przypadkach, niezależnie od barw politycznych, bo wszyscy są powołani do zbawienia. „Ja starałem się korygować ten obraz lansowany przez media liberalne, który panuje od jakiegoś czasu, jakobyśmy byli powiązani z jedną partią polityczną. Odpowiedzialni watykańscy pracownicy nie zdają sobie sprawy, że Kościół w Polsce kieruje się zasadą, że nie utożsamiamy się ani z lewicą, ani z prawicą, ani z centrum, ale pragniemy być z Ewangelią i wnosić w świat świeże spojrzenie, którego polityka mieć nie może” – powiedział abp Gądecki. Dodał, że polityka kieruje dążeniem do władzy i jej utrzymania władzy. Natomiast Kościół musi mieć niezbędny dystans i w sposób wolny wypowiadać się w tych sprawach, które dotyczą zarówno społeczeństwa jak i dotyczących jedności.

Inne ważne tematy

W trakcie wizyt w watykańskich dykasteriach znalazło się wiele innych tematów. W Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów poruszono też kwestie dotyczące ksiąg liturgicznych. Zapoznano Kongregację na jakim etapie jest Kościołów Polsce w przygotowaniu nowego III wydania Mszału Rzymskiego i tematyką niektórych odnowionych ksiąg liturgicznych. Rozmawiano także na temat pogrzebu z urną. Biskupi pytali, czy Kongregacja zamierza przygotować jakieś nowe regulacje w tej sprawie, które odpowiadałyby nowym obrzędom pogrzebowym związanym z kremacją, złożeniem urny albo w kolumbarium albo w grobie. Mówiono o zainteresowaniu diakonatem stałym mężczyzn żonatych, dla których powstają kolejne ośrodki formacji przygotowawczej, wspominano o zdarzających się też przypadkach profanacji Najświętszego Sakramentu profanacjach świątyń. Dlatego biskupi poprosili Kongregację o przygotowanie dokumentu, który był by dla wskazaniem, jak przeprowadzić nabożeństwo przebłagalne takiej świątyni. Kongregacja zapewniła, że toczą się prace nad takim dokumentem.

W Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych rozmawiano m. in. problemie procesów beatyfikacyjnych osób, które żyły w odległych wiekach. Zachęcano biskupów do zainteresowania się współczesnymi kandydatami na ołtarze, a zwłaszcza osobami świeckimi oraz księżmi diecezjalnymi, bowiem zakonom łatwiej prowadzić sprawy swoich kandydatów.

Mowa też była o problemach związanych z opieką zdrowotną, uwypuklonych przez pandemię COVID-19, o działalności dobroczynnej Kościoła, zwłaszcza wobec ubogich i wykluczonych.

"Tutaj w Watykanie dotarło do nas, że jak mówił Benedykt XVI rzeczywiście Kościół jest taką łodzią na wzburzonym morzu. Dotarło do nas, że to wzburzone morze jest czasami efektem naszych działań, innym razem niekiedy bardzo starannie wyreżyserowanych i scalonych działań świata, ale też dotarło do nas w Watykanie, i chciałbym to z wdzięcznością podkreślić, że właśnie odkryliśmy tutaj, u progów Apostolskich jeszcze bardziej taką kotwice, którą możemy zarzucać i powinniśmy zarzucać, dzięki której ta nawet mała łódź czuje się bezpieczna pośród wichrów" - powiedział podsumowując wizytę biskup pomocniczy archidiecezji gdańskiej Zbigniew Zieliński.