Reklama

W wolnej chwili

205 lat temu powstało Towarzystwo Filomatów

205 lat temu, 1 października 1817 r., na Uniwersytecie Wileńskim powstało tajne Towarzystwo Filomatyczne. "Filomaci byli najważniejszą grupą w pokoleniu, które przeprowadziło przemianę oświeceniowo-romantyczną w Polsce. To wśród nich najwcześniej pojawili się młodzi autorzy, którzy torowali drogę romantyzmowi" - powiedział PAP prof. Bogusław Dopart, literaturoznawca z Uniwersytetu Jagiellońskiego.

[ TEMATY ]

nauka

studenci

Adobe Stock

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Źródeł inspiracji do rozwiązań organizacyjnych oraz ideowych filomatów należy szukać na innych uczelniach z tamtego czasu. "Elita studencka kierowała swoją uwagę ku ościennym uczelniom pruskim czy niemieckim. Blisko był Królewiec, w polu widzenia była Jena, w której na przełomie wieków rodził się romantyzm niemiecki. Szczególne znaczenie dla filomackich filologów (Jeżowskiego, Kowalewskiego, Mickiewicza) miały osiągnięcia humanistyki w Getyndze. Nie bez znaczenia dla form działalności filomackiej były zawiązane w Niemczech grupy literackie, niemiecki ruch studencki (ruch burszowski, korporacyjny), być może również powstałe w USA bractwa studenckie" – ocenił prof. Dopart.

Młodzi wilnianie imponowali chłonnością intelektualną. Zainteresowania filomatów rozwijały się wokół filologii klasycznej, myśli moralnej, filozofii, historii, prawa, estetyki, nawet wokół ekonomii i polityki. Przyswajali myśl niemiecką, francuską, brytyjską, także amerykański franklinizm. Ich twórczość literacka szła w parze z wiedzą naukową o człowieku i o świecie. "Swą rewolucję romantyczną przeprowadzali w oparciu o wykształcenie zdobyte na oświeceniowym uniwersytecie. Wspierała ich filologia, hermeneutyka, historia filozofii greckiej. Gdyby Mickiewicz nie znał studiów porównawczych nad religiami, które zainicjowano w Getyndze, na pewno nie stworzyłby rewelacyjnych +Dziadów+ wileńsko-kowieńskich" – powiedział badacz.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

"Filomatom zawdzięczamy przede wszystkim model co prawda jeszcze przedromantycznej, ale zwiastującej już jednak nową epokę +republiki młodych+. Tam kształtowała się kultura nowoczesnej wspólnoty i indywidualności" – zaznaczył prof. Dopart. "To młodzi wilnianie na nowo odkryli tradycje klasyczne, na nowo je interpretowali, a jednocześnie z wielką otwartością, w twórczy i nieepigoński sposób odwoływali się do nowoczesnych idei" – dodał.

Podziel się cytatem

Reklama

Filomaci są trwale obecni w naszej tradycji kulturalnej. Jak wskazał prof. Doprt, "stworzyli pewne wzory dla naszych doświadczeń intymnych". Sięgamy do postaci Tomasza Zana jako uosobienia pięknej, lojalnej, ofiarnej przyjaźni. Wspominamy o miłości Gustawa i Maryli. Filomaci położyli zasługi dla polskiego regionalizmu. "Pierwszy program naszego romantyzmu, pod znakiem ludowości, kształtował się w intensywnym dialogu Mickiewicza z filomackimi +balladzistami+ – Czeczotem, Zanem" – zwrócił uwagę literaturoznawca. "Z innych wielkich legend filomackich mamy +celę Konrada+ w klasztorze bazyliańskim, przeniesioną do poezji w III części +Dziadów+. W więziennych murach poeta wygłosił jedną ze swych improwizacji, w której cierpienie młodzieży wileńskiej ujął w kontekście męki krzyżowej Chrystusa. To zalążek polskiego mesjanizmu" – wyjaśnił prof. Dopart.

Reklama

"Zasługą filomatów jest to, że byli oni najważniejszą grupą w pokoleniu, które przeprowadziło przemianę oświeceniowo-romantyczną w Polsce. To wśród nich najwcześniej pojawili się młodzi autorzy, którzy torowali drogę romantyzmowi" – podkreślił prof. Bogusław Dopart. "Zawdzięczamy im również zespół wartości, do których we wszystkich następnych epokach odwoływały się polskie organizacje młodzieżowe. Więcej, to u filomatów, łączących inspiracje oświeceniowe i romantyczne, kształtował się etos inteligencki i podstawy tradycji inteligenckiej" – powiedział.

Reklama

W rozmowie z PAP prof. Dopart zaznaczył, że "czasem uważa się, iż filomaci byli grupą dość przeciętnych młodych ludzi, którzy miejsce w pamięci zbiorowej zawdzięczają Adamowi Mickiewiczowi". "Jest to jednak nieprawda, ponieważ byli oni elitą studencką, która wywarła niezwykły wpływ na świadomość polityczną i literacką Polaków" – podkreślił literaturoznawca. Jak zwrócił uwagę, "długo by wymieniać ich indywidualne osiągnięcia i zasługi". "Józef Jeżowski był wykładowcą uniwersytetów w Kazaniu i Moskwie. Kariery profesorskie zrobili również Józef Kowalewski i Aleksander Chodźko. Franciszek Hieronim Malewski był znakomitym prawnikiem, kodyfikatorem praw litewskich, przy tym współzałożycielem oraz redaktorem +Tygodnika Petersburskiego+. Bardzo wartościowe publikacje folklorystyczne zawdzięczamy Janowi Czeczotowi, który należy też do ojców założycieli nowoczesnej literatury białoruskiej. Do postaci o międzynarodowym znaczeniu, wręcz emblematycznych postaci XIX wieku, należy Ignacy Domeyko" – wyjaśnił. "Wszelkie próby pomniejszania znaczenia i dorobku filomatów są zupełnie bezprzedmiotowe" – podsumował prof. Bogusław Dopart.(PAP)

Reklama

Autorka: Anna Kruszyńska

akr/ skp/

2022-10-01 07:56

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Formują młodych ludzi

Bp Stefan Regmunt 9 stycznia spotkał się z przedstawicielami wyższych uczelni znajdujących się na terenie diecezji zielonogórsko-gorzowskiej. W noworocznym spotkaniu wzięli udział rektorzy i dyrektorzy uczelni świeckich i katolickich, duszpasterze akademiccy oraz wszyscy nasi biskupi

Główną ideą dzisiejszego spotkania jest integracja tego środowiska. Stworzenie takiej okoliczności, w której możemy się wzajemnie uradować tym, co poszczególne uczelnie robią, poznać, czym żyją – wyjaśnia bp Regmunt. – Chcę podkreślić, że nasze zadania są wspólne, ponieważ wszyscy zajmujemy się młodymi ludźmi, ich formacją – czy to duchową, czy to intelektualną. Bardzo nam zależy, żeby młodzież mogła podejmować różne zadania tu, w Polsce, i nie musiała uciekać za granicę, żeby tu znajdowała środowisko dla swojego rozwoju.

CZYTAJ DALEJ

Co z postem w Wielką Sobotę?

Niedziela łowicka 15/2004

[ TEMATY ]

post

Wielka Sobota

monticellllo/pl.fotolia.com

Coraz częściej spotykam się z pytaniem, co z postem w Wielką Sobotę? Obowiązuje czy też nie? O poście znajdujemy liczne wypowiedzi na kartach Pisma Świętego. Chcąc zrozumieć jego znaczenie wypada powołać się na dwie, które padają z ust Pana Jezusa i przytoczone są w Ewangeliach.

Pierwszą przytacza św. Marek (Mk 9,14-29). Po cudownym przemienieniu na Górze Tabor, Jezus zstępuje z niej wraz z Piotrem, Jakubem i Janem, i spotyka pozostałych Apostołów oraz - pośród tłumów - ojca z synem opętanym przez szatana. Apostołowie są zmartwieni, bo chcieli uwolnić chłopca od szatana, ale ten ich nie usłuchał. Gdy już zostają sami, pytają Chrystusa, dlaczego nie mogli uwolnić chłopca od szatana? Usłyszeli wówczas znamienną odpowiedź: „Ten rodzaj zwycięża się tylko przez modlitwę i post”.
Drugi tekst zawarty jest w Ewangelii św. Łukasza (5,33-35). Opisuje rozmowę Pana Jezusa z faryzeuszami oraz z uczonymi w Piśmie na uczcie u Lewiego. Owi nauczyciele dziwią się, czemu uczniowie Jezusa nie poszczą. Odpowiada im wówczas Pan Jezus „Czy możecie gości weselnych nakłonić do postu, dopóki pan młody jest z nimi? Lecz przyjdzie czas, kiedy zabiorą im pana młodego, wtedy, w owe dni, będą pościć”

CZYTAJ DALEJ

Wielki Czwartek we Wschowie z biskupem Tadeuszem

2024-03-28 22:04

[ TEMATY ]

Zielona Góra

fara Wschowa

Krystyna Pruchniewska

Wschowa

Wschowa

Liturgii Wieczerzy Pańskiej w kościele pw. św. Stanisława we Wschowie przewodniczył biskup diecezjalny Tadeusz Lityński.

Zapraszamy do obejrzenia fotogalerii p. Krystyny Pruchniewskiej:

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję